1. Định Nghĩa
Tư duy cố định là kiểu tư duy tin rằng trí thông minh hay tài năng của mình là cố định và không thể nào thay đổi được.
Có biết bao nhiêu lần trong đời khi các bạn muốn thay đổi số phận hay bắt đầu học một kỹ năng nào đó thì ngay lập tức các bạn suy nghĩ rằng “Làm sao mà mình làm được” hay “Mình không đủ khả năng đâu”. Nếu các bạn suy nghĩ như vậy thì đó chính là kiểu tư duy của người thất bại chứ nó không hề phản ánh chính xác năng lực thật sự của các bạn. Kiểu tư duy này chính là lí do vì sao rất nhiều người đã bỏ lỡ vô số cơ hội trong cuộc sống, vì họ không hề có niềm tin vào bản thân.
Quốc mô tả đơn giản để các bạn biết lí do vì sao mình lại có suy nghĩ như vậy.
Bước 1: Ngay từ khi còn bé thì các bạn làm cái gì đó và bị thất bại vài lần như không thể nào đạt điểm 10 ở trường học.
Bước 2: Lúc này cha mẹ thay vì động viên và nói với các bạn rằng chỉ cần con cố gắng thêm vài lần nữa là con thành công, thì họ có thể nói “con không làm được đâu” vì nó khó lắm. Trong những trường hợp tệ hơn thì cha mẹ có thể mắng chửi như sau: “Mày là đứa vô dụng, tại sao con cái nhà hàng xóm làm được còn mày thì không làm được”
Bước 3: Bản thân các bạn còn nhỏ không biết gì cho nên các bạn tin vào điều đó, và thế là cái suy nghĩ đó nó sẽ theo các bạn cho tới suốt đời. Bây giờ khi lớn lên cứ làm cái gì mà thất bại vài lần thì bộ óc của các bạn nó sẽ tự động suy nghĩ “Mình không thể nào làm được” hay “Mình là người vô dụng”
Sau khi Quốc phân tích ra như vậy thì các bạn phải thấy điều này: niềm tin cho rằng mình không làm được cái gì đó là cực kì vớ vẫn, bởi vì nó không hề phản ánh chính xác tài năng mà các bạn đang có, thay vào đó nó chỉ là niềm tin bị lập trình bởi người lớn và đeo bám các bạn cho tới tận bây giờ.
Quốc ví dụ minh họa cho dễ hiểu.
Có một người A mới mua 1 chiếc ô tô mới, sau đó người A lái xe bất cẩn để nó tông vào trụ điện hoặc cây xanh chẳng hạn. Lúc này ai là người sai: chiếc xe hay là tài xế? Đương nhiên lỗi là do tài xế.
Tương tự cho cuộc đời các bạn cũng vậy, tư duy hay suy nghĩ nó là người dẫn đường và nếu các bạn suy nghĩ cố định cho rằng mình không đủ tài năng, hoặc mình không làm được cái gì đó, thì lúc này lỗi là do các bạn suy nghĩ sai chứ không phải lỗi là do các bạn không hề có năng lực. Một chiếc xe mới mua vận hành hoàn hảo, thế nhưng nếu tài xế không đủ khả năng điều khiển thì chiếc xe này có thể bị hư hoặc không phát huy được hết năng lực của nó.
Bản thân mỗi một các bạn thì đều có tài năng vô tận, nhưng nếu các bạn luôn suy suy nghĩ rằng mình không làm được, thì không tài nào các bạn phát huy được hết tiềm năng của mình. Đó chính là biểu hiện của tư duy cố định, là một kiểu suy nghĩ cho rằng năng lực của mình đã được định đoạt ngay từ đầu và mọi nỗ lực không thể thay đổi được điều đó.
Tư duy cố định khiến các bạn tập trung vào việc chứng minh mình vô dụng, và không làm được cái gì đó thay vì tìm cách cải thiện bản thân. Người có kiểu tư duy này luôn sợ thất bại và né tránh mọi cơ hội để phát triển, vì họ cho rằng mình có làm cái gì đi nữa thì cũng không thể nào thay đổi được cuộc đời. Lúc này họ thực sự tin rằng số phận của mình đã được định sẵn và đừng tìm cách thay đổi làm gì.
Ví dụ bây giờ các bạn đang thiếu tiền và Quốc cho lời khuyên sau đây: hãy bỏ ra thời gian để học hành và rèn luyện vì nó sẽ giúp các bạn kiếm ra nhiều tiền. Lúc này nếu các bạn có tư duy cố định thì các bạn sẽ suy nghĩ rằng: “Học hành hay rèn luyện là vô ích vì tôi không có đủ tài năng để kiếm ra nhiều tiền như người khác”
Khi các bạn đã suy nghĩ như vậy thì đương nhiên các bạn sẽ không làm gì hết, mặc dù thực tế đã chứng minh rõ ràng rằng ai cũng có khả năng học tập, và người nào học tập rèn luyện nhiều hơn thì người đó càng kiếm ra nhiều tiền. Cho nên mỗi một lần các bạn tự nói với bản thân: “Mình không làm được đâu” là một lần các bạn đã bỏ lỡ đi những cơ hội làm giàu để đổi đời.
Ngoài việc ngăn cản các bạn kiếm tiền thì tư duy cố định nó còn hủy hoại luôn hạnh phúc. Hiện tại các bạn có đang cảm thấy nhàm chán và đau khổ không? Nếu câu trả lời là có thì Quốc đề nghị các bạn thay đổi bằng cách làm những thứ sau:
-Tập đọc sách.
-Tập thể dục.
-Tìm cách giúp đỡ người khác
Quốc đưa ra đề nghị như vậy và nói với các bạn rằng chỉ cần các bạn làm nó thì các bạn sẽ có hạnh phúc. Thế nhưng các bạn có làm không, hay là các bạn lại suy nghĩ: “Làm như vậy nó có cải thiện được gì đâu. Đọc sách rất chán, tập thể dục thì mệt, còn đi giúp đỡ người khác thì tốn thời gian.”
Đó chính là tư duy cố định và chừng nào mà các bạn còn suy nghĩ như vậy, thì chừng đó các bạn vẫn không thể nào làm giàu và cảm thấy hạnh phúc được, bởi vì kiểu tư duy đó nó luôn nhốt các bạn trong hoàn cảnh khốn khó ở hiện tại mà không cung cấp một lối thoát nào hết.
Nếu các bạn luôn tin rằng mình không có đủ khả năng hoặc không làm được điều gì đó, thì đây chính là cách nhanh nhất để khiến các bạn thất bại trong cuộc sống, bởi vì nếu như các bạn muốn kiếm ra tiền hoặc có được tất cả những gì mình muốn thì đầu tiên các bạn phải tin rằng: TÔI CÓ THỂ LÀM ĐƯỢC.
2. Câu Chuyện Minh Họa Cho Tác Hại Của Tư Duy Cố Định
Để minh họa cho từng tư duy thất bại thì Quốc sẽ kể cho các bạn nghe những câu chuyện đời thường cho nó dễ hình dung với cuộc đời của mình.
Có một người tên M và cậu ta từng là một học sinh giỏi toán nổi bật trong lớp tại Hà Nội. Cậu luôn tự hào về năng khiếu toán học bẩm sinh của mình và tin rằng khả năng này là yếu tố giúp cậu thành công trong tương lai, nhưng đồng thời M cũng cảm thấy mình không giỏi giao tiếp. Mỗi lần phải trình bày ý tưởng trước đám đông thì cậu đều nói lắp hoặc cảm thấy không tự tin, lúc này thay vì cố gắng cải thiện thì M thường tự nhủ: “Mình không có khiếu nói chuyện, cho nên tốt hơn hết là tránh những tình huống như vậy.”
Thời gian trôi qua M thi đỗ vào một trường đại học danh tiếng chuyên ngành kỹ thuật. Những năm đầu, cậu đạt kết quả học tập rất tốt nhưng khi bước vào những môn học đòi hỏi làm việc nhóm và thuyết trình, thì M lại bắt đầu cảm thấy khó khăn. Mỗi khi cậu được giao nhiệm vụ thuyết trình thì cậu đều tìm cách nhờ bạn bè làm thay hoặc cố gắng tránh né, và luôn suy nghĩ: “Mình không có năng khiếu giao tiếp, cho nên nếu cố gắng cũng chỉ làm mọi chuyện tồi tệ hơn thôi.”
Trong khi đó những người bạn của M cũng lúng túng khi nói trước đám đông, nhưng họ mạnh dạn luyện tập để cải thiện tình hình. Họ không ngại mắc lỗi và nhờ đó mà họ ngày càng tự tin hơn. Khi nhìn thấy sự tiến bộ của họ thì M lại suy nghĩ: “Chắc họ sinh ra đã có tài ăn nói rồi còn mình thì không thể nào làm được như vậy”
Sau khi tốt nghiệp, M nộp đơn vào một công ty kỹ thuật lớn. Trong buổi phỏng vấn, nhà tuyển dụng yêu cầu M trình bày về một dự án mà cậu từng thực hiện. Đây là cơ hội hoàn hảo để M thể hiện năng lực, nhưng thay vì tự tin chia sẻ thì cậu lại lắp bắp và không thể diễn đạt rõ ràng ý tưởng của mình. Cuối cùng M không được nhận vào công ty mà cậu mơ ước.
M rời buổi phỏng vấn với cảm giác thất vọng và trách móc bản thân, nhưng thay vì nhận ra rằng mình cần phải cải thiện kỹ năng giao tiếp để đi lên thì M lại suy nghĩ: “Mình không có khả năng giao tiếp tốt từ bé, cho nên mình phải chọn những công việc không đòi hỏi kỹ năng giao tiếp”
Tư duy cố định của M giống như việc các bạn đứng trước hàng đống cơ hội để đổi đời, nhưng thay vì nắm bắt lấy nó thì các bạn lại chọn cách đứng nhìn từ xa vì tin rằng mình không thể nào cải thiện được bản thân. Chính kiểu suy nghĩ như vậy đã khiến M từ bỏ cơ hội trước khi cậu thực sự thử sức, và điều đó làm cậu ngày càng tụt lại phía sau.
Tư duy cố định nó còn ảnh hưởng cả cuộc sống cá nhân của M. Khi bạn bè rủ M tham gia các hoạt động xã hội thì cậu thường từ chối với lí do: “Mình không giỏi giao tiếp, đi cũng chẳng vui gì.” Từ đó M dần trở nên xa cách với những người xung quanh, và cậu luôn có cảm giác cô đơn trong cuộc sống.
Một ngày nọ, M tình cờ gặp lại A, một người bạn cũ từ thời đại học. A từng rất nhút nhát và thường xuyên lúng túng khi trình bày trước đám đông. Nhưng giờ đây A đã trở thành một quản lý cho một công ty và tự tin phát biểu trong các cuộc họp lớn. M không khỏi ngạc nhiên và hỏi: “Làm sao cậu có thể thay đổi nhiều như vậy?”
A mỉm cười và trả lời: “Ban đầu mình cũng giống như bạn đó là suy nghĩ rằng mình không thể nói nào nói chuyện trước đám đông, nhưng sau đó mình nhận ra rằng kỹ năng này không phải là thứ bẩm sinh, mà là thứ có thể rèn luyện và phát triển. Cho nên mình đã tham gia một khóa học giao tiếp, mặc dù lúc đầu mọi thứ rất khó khăn và mình liên tục phạm lỗi, nhưng nhờ như vậy mà mình mới biết được chỗ nào cần chỉnh sửa và sau thời gian thì mình đã tự tin nói chuyện trước đám đông.”
Mặc dù đã được A chia sẻ như vậy, nhưng M cứ luôn bám níu vào tư duy cố định của mình. Cậu cho rằng: “A có thể rèn luyện được khả năng giao tiếp là bởi vì A có năng khiếu bẩm sinh, còn mình thì không có cho nên có học mấy cũng không tiến bộ”. Thế là M suốt ngày oán trách cuộc đời về việc cậu sinh ra không có khả năng giao tiếp giỏi như người khác, chứ cậu không hề nhận ra rằng việc cậu không giỏi giao tiếp không phải là do cậu không có năng lực mà là do suy nghĩ sai lầm của bản thân.
Chính vì suy nghĩ như vậy cho nên M mới chấp nhận làm công nhân trong nhà máy để kiếm sống qua ngày, nơi cậu không cần giao tiếp với bất cứ ai mà chỉ làm việc như một cái máy. Mỗi khi cậu nhìn thấy những người bạn cũ ngày xưa thành công hơn mình thì cậu lại oán trách số phận, cậu cho rằng số mình khi mới sinh ra đã khổ và cuộc đời này không cho mình cơ hội.
Từ thầy cô, bạn bè, cha mẹ và cấp trên đều khuyên cậu nên bỏ chút thời gian và tiền bạc để tham gia các khóa học giao tiếp nhưng cậu luôn từ chối với lí do: cậu không có khả năng giao tiếp giỏi. Thế là từ một học sinh có triển vọng, M lại sống một cuộc đời thất bại và oán trách mọi thứ. Cậu cho rằng cuộc đời của mình đã tuyệt vọng và không còn lối thoát.
Mỗi ngày sau khi đi làm về thì thay vì học hành để cải thiện bản thân, cậu lại lang thang trên Internet để tìm kiếm những công thức mì ăn liền giúp mình thành công nhanh chóng mà không cần luyện tập gì hết. Thế là ngày đó nó cũng tới, đó là ngày M bắt gặp một nhóm người trên Internet, người tự nhận là bậc thầy trong lĩnh vực đầu tư, những người đã khuyên M nên bỏ tiền để đầu tư theo cách mà họ hướng dẫn.
Kết quả là M lấy 100 triệu tiền tiết kiệm đã đi làm trong 10 năm để làm theo các bậc thầy này với một hi vọng đổi đời nhanh chóng. Thế nhưng thay vì kiếm thêm được tiền M lại bị lừa đi 100 triệu. Trong lúc phẫn uất M đã gào lên rằng: “Trời đã sinh ra M thì tại sao lại không cho M khả năng giao tiếp giỏi để giờ đây đời M nó khổ thế này”.
Các bạn đọc xong câu chuyện thì có thấy mình cũng từng ở hoàn cảnh tương tự. Có bao nhiêu lần trong đời các bạn bỏ lỡ cơ hội nào đó bởi vì các bạn suy nghĩ rằng: “Mình không thể làm được” hoặc “Mình không có tài năng” hoặc “Thành công là do may mắn”.
Người thất bại có thể đến từ bất cứ quốc gia nào, gia đình nào, độ tuổi bao nhiêu nhưng họ đều có chung một kiểu suy nghĩ, đó là cho rằng thành công là do số phận hay may mắn và bản thân mình không đủ tài năng, cũng như không làm được những thứ mà những người thành công khác đang làm.
Cho nên nếu các bạn muốn thành công thì hãy vứt bỏ kiểu tư duy cố định này đi để tài năng của các bạn được giải phóng. Làm được như vậy thì các bạn sẽ thấy đầy cơ hội và hi vọng trong cuộc sống chứ mọi thứ nó không hề bế tắc như các bạn suy nghĩ đâu. Cuộc sống này chỉ trở nên tuyệt vọng khi các bạn chấp nhận đầu hàng và suy nghĩ rằng mình không thể thay đổi được số phận, chứ khi các bạn chịu cố gắng và tin tưởng rằng mình làm được thì cuộc đời này luôn cho các bạn một lối thoát.
Xem chi tiết: LỚP HỌC THẦN KỲ